МОШЕННИКНЫ НИЧЕК ТАНЫРГА?

Үзәк Банк мәгълүматлары буенча, 2023 елда кибермошенниклар Россия халкыннан 15,8 млрд сум урлаганнар. Барлыгы җинаятьчеләр 1,17 млн уңышлы операция үткәрә алган. Бу алдагы ел белән чагыштырганда 33% ка күбрәк. Җинаятьчеләр даими рәвештә алдауның яңа ысулларын уйлап таба. Аларның хәйләләренә эләкмәс өчен, мошенникны ничек танырга һәм мондый шалтыратулар килсә нишләргә икәнен белергә кирәк. Бу өлкән яшьтәге кешеләр өчен аеруча мөһим, чөнки нәкъ менә алар телефон аша мошенникларга аеруча ышанучан.

Мошенникларны ничек танырга?

• Алар яшерен номердан шалтыраталар

Банктан шалтыратулар сайтта яки банк картасында күрсәтелгән рәсми номерлардан килә.

• Карта мәгълүматларын сорыйлар

Мошенниклар сезнең картаның конфиденциаль мәгълүматларын сорый: түләү операцияләрен раслау өчен кодлар, CVC/CVV-банк картасының кире ягындагы өч сан, логиннар һәм парольләр. Банкның чын хезмәткәре беркайчан да картаның яшерен реквизитларын, ПИН‑кодларны һәм парольләрне сорамаячак, ә картаның номерын һәм аның гамәлдә булу вакытын алар клиентларга хезмәт күрсәтү системасыннан белешә ала.

• Борчулы мәгълүмат җиткерәләр

Мошенниклар вәзгыятьне киеренкеләндерә, корбанын паникага куарга, уйламыйча, ашыгып эш итәргә мәҗбүр итәргә тырыша. Мондый хәлдә кеше җинаятьчеләр белән яшерен мәгълүмат белән уртаклаша яки акчаны алдакчылар исәбенә күчерә ала.

• Мошенниклар үзләрен банк хезмәткәрләре дип таныштырырга һәм сезнең исәп ябылган, кредит өчен штраф салган яки карта буенча шикле операция үткәрелгән, дип хәбәр итәргә мөмкин. Үзләрен полиция, ФСБ, прокуратура хезмәткәрләре дип танышырга һәм җинаять эше белән куркытырга яки бәлагә эләккән туганы турында хәбәр итәргә мөмкин.
• Сезгә басым ясыйлар. Мошенниклар корбанга вәзгыятьне уйларга вакыт бирмәс өчен һәрвакыт ашыктыралар. Еш кына кич белән, төнлә яки иртә таңнан шалтыраталар, кеше йоклаганда һәм тиз уйлый алмаганда. Шалтырату барышында проблеманы мөстәкыйль рәвештә хәл итәргә кушалар.
• Көтелмәгән отыш турында хәбәр итәләр. Мошенниклар кинәт кенә лотереядә оту турында хәбәр итә, табышлы эш яки җиңүсез конкурслар тәкъдим итә. Алмашка зур булмаган взнос түләүне сорыйлар-күрсәтелгән исәпкә акча күчерүне яки банк картасы мәгълүматларын хәбәр итүне сорыйлар.
• Смстан сылтаманы ачарга күндерәләр. Әңгәмә вакытында мошенниклар сезгә смска сылтама килгәнен хәбәр итәләр һәм аны ачарга үгетлиләр. Шулай итеп, җинаятьчеләр антивирус яки башка программа рәвешендә сез зарарлы программа урнаштырырга тели. Бу мошенникларга сезнең смартфонга керү мөмкинлеген алырга һәм мәгълүматларны яки акчаларны урларга, мобиль банктан файдаланып, яки түләүле таратуларга язылырга мөмкинлек бирәчәк.
• Шалтыратулар ташлыйлар. Мошенниклар билгесез номердан шалтыраталар һәм, корбанны бу номерга шалтыратырга мәҗбүр итү өчен, шалтыратуны өзәләр. Хәйлә шунда ки, шикле номерга кире шалтырату түләүле булачак. Кайвакыт мошенниклар хәбәрне тавыш почтасында калдыр.